بسیج مستضعفین یا سازمان بسیج، یک سازمان شبهنظامی و داوطلبانه در ایران است که زیر نظر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی فعالیت میکند. این سازمان در سال ۱۳۵۸ به دستور امام خمینی (ره) تأسیس شد و هدف آن جذب، آموزش و سازماندهی نیروهای مردمی برای دفاع از انقلاب اسلامی و کشور است. بسیج در طول جنگ ایران و عراق و همچنین در عرصههای مختلف اجتماعی، فرهنگی و امنیتی نقش داشته است.
تاریخچه و اهداف:
تأسیس:
بسیج مستضعفین در 5 آذر 1358 به دستور امام خمینی (ره) و با هدف تشکیل ارتشی مردمی برای دفاع از انقلاب اسلامی تأسیس شد [1، 2، 3].
اهداف:
این سازمان اهدافی مانند جذب و آموزش نیروهای مردمی، آمادگی برای دفاع از کشور و انقلاب، و مشارکت در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی را دنبال میکند [2، 4].
ساختار:
بسیج دارای ساختاری چند سطحی است که شامل بسیج دانشآموزی، دانشجویی، کارگری، کارمندی و … میشود.
نقشها و فعالیتها:
دفاع مقدس:
بسیج در طول جنگ ایران و عراق نقش مهمی در دفاع از کشور و سازماندهی نیروهای مردمی ایفا کرد [2، 3].
امور اجتماعی:
بسیج در فعالیتهای مختلف اجتماعی مانند امدادرسانی در حوادث غیرمترقبه، سازندگی و محرومیتزدایی مشارکت دارد [2، 3].
فرهنگی:
بسیج در ترویج فرهنگ اسلامی و انقلابی، برگزاری برنامههای فرهنگی و مذهبی و فعالیتهای قرآنی نقش دارد [2، 3].
امنیتی:
بسیج در برقراری امنیت و نظم عمومی و مقابله با تهدیدات امنیتی مشارکت میکند [2، 3].
نکات قابل توجه:
نیروی مردمی:
بسیج یک نیروی مردمی است و اعضای آن به صورت داوطلبانه در این سازمان فعالیت میکنند [1، 2].
زیرمجموعهها:
بسیج دارای زیرمجموعههای مختلفی است که هر کدام متناسب با یک قشر خاص از جامعه هستند [1، 2].
انتقادات:
بسیج همواره مورد انتقاداتی قرار گرفته است، از جمله اتهاماتی درباره سرکوب مخالفان و نقض حقوق بشر.